Carbonhydrate có thể là chìa khóa cho một loại vắc xin sốt rét tốt hơn

Hình một kí sinh trùng sốt rét đang xâm nhập vào tế bào gan.

(Nguồn: WEHI.TV/ Viện nghiên cứu y học Walter và Eliza Hall.)

Một nhóm nghiên cứu quốc tế lần đầu tiên cho thấy carbohydrate trên bề mặt ký sinh trùng sốt rét đóng một vai trò quan trọng trong khả năng lây nhiễm của sốt rét trên muỗi và người.

Phát hiện này sẽ đề xuất các bước giúp cải thiện vắc xin sốt rét duy nhất được chấp thuận giúp con người chống lại kí sinh trùng sốt rét Plasmodium falciparum, một trong những bệnh dễ gây chết người.

Nghiên cứu được công bố trên tờ Nature Communications, do Tiến sĩ Justin Boddey, Tiến sỹ Ethan Goddard-Borger, Sash Lopaticki và Annie Yang tại Viện Walter và Eliza Hall với sự hỗ trợ của Giáo sư Norman Kneteman tại trường Đại học Alberta, Canada.

Tiến sĩ Boddey cho biết nhóm nghiên cứu đã chỉ ra việc ký sinh trùng sốt rét đánh dấu các protein bằng carbohydrate để ổn định và vận chuyển chúng, quá trình này rất quan trọng để hoàn thành vòng đời của ký sinh trùng.

Tiến sĩ Boddey còn cho biết ký sinh trùng sốt rét có chu kỳ phức tạp liên quan đến sự thay đổi liên tục để tránh bị phát hiện và lây nhiễm cho con người và sau đó là truyền qua muỗi.

“Chúng tôi cho rằng khả năng ký sinh trùng đánh dấu các protein chủ chốt với carbohydrate là rất quan trọng đối với hai giai đoạn của vòng đời sốt rét. Điều này rất quan trọng trong giai đoạn sớm nhất của người nhiễm bệnh, khi ký sinh trùng di chuyển qua cơ thể và xâm nhập vào gan, sau đó khi được truyền lại cho muỗi từ người bệnh, cho phép ký sinh trùng lây lan giữa người với người.”

Can thiệp vào khả năng gắn kết các carbohydrate với protein của ký sinh trùng sẽ cản trở sự lây nhiễm vào gan và truyền sang muỗi, làm suy yếu ký sinh trùng đến mức nó không thể tồn tại trong vật chủ.

Bệnh sốt rét lây nhiễm trên 200 triệu người trên thế giới mỗi năm và giết chết khoảng 650.000 người, chủ yếu là phụ nữ mang thai và trẻ em. Các nỗ lực để diệt trừ sốt rét đòi hỏi phải phát triển các phương pháp điều trị mới, đặc biệt là vắc xin sốt rét có hiệu quả.

Vắc xin sốt rét đầu tiên được chấp thuận sử dụng cho người là RTS, S /AS01 đã được các nhà quản lý châu Âu thông qua vào tháng 7 năm 2015 nhưng không thành công như mong đợi, hiệu quả kém đi theo thời gian.

Tiến sĩ Goddard Borger cho biết nghiên cứu này đã thu hút được rất nhiều sự quan tâm vì nó có liên quan đến việc cải thiện thiết kế vắc xin sốt rét. Protein được sử dụng trong RTS,S giống với một trong những protein mà chúng ta đang nghiên cứu trên bề mặt ký sinh trùng sốt rét đã được hệ miễn dịch chấp nhận.

Người ta hy vọng vắc xin này sẽ tạo ra một phản ứng miễn dịch tốt hơn chống lại ký sinh trùng. Tuy nhiên, thật không may là hiệu quả miễn dịch không như mong đợi. Vắc xin bị khác đi làm cho các kháng thể được tạo ra có thể không phải là tối ưu nhất để nhận dạng ký sinh trùng .

Tiến sĩ Goddard Borger cho biết thêm có rất nhiều trường hợp được ghi nhận khi gắn carbohydrate vào một protein giúp cải thiện hiệu quả của vắc xin.

Có thể là một phiên bản RTS,S bổ sung carbohydrate sẽ hoạt động tốt hơn so với vắc xin hiện nay. Bây giờ chúng ta biết carbohydrate quan trọng đối với ký sinh trùng và có thể tin tưởng rằng ký sinh trùng sốt rét không thể 'thoát' được áp lực chủng ngừa bằng cách loại bỏ carbohydrate của chúng.

Viện Côn trùng hoạt động vào năm 2012 đóng vai trò quan trọng cho khám phá này. Carbohydrate từ lâu đã được coi là không quan trọng đối với ký sinh trùng sốt rét. Khám phá này cho thấy carbohydrate rất quan trọng trong hai giai đoạn vòng đời hoàn toàn khác nhau. Điều này rất thú vị, bởi vì cuối cùng để loại trừ bệnh sốt rét chúng ta cần phương pháp kết hợp tấn công ở các giai đoạn khác nhau của ký sinh trùng cùng một lúc.

Phát hiện này sẽ không thể có nếu không có sự đóng góp rộng rãi, cho phép xây dựng từ điển côn trùng thế giới và tóm lựơc toàn bộ vòng đời của ký sinh trùng sốt rét trong cơ thể người ở Melbourne. Rất vui khi thấy sự đầu tư này đáp lại bằng những tiến bộ mà một ngày nào đó có thể cứu được nhiều người .

Nghiên cứu được Hội đồng Nghiên cứu Sức khỏe và Y tế Quốc gia Úc, Hội đồng Nghiên cứu Úc, Chương trình Khoa học Nhân lực Con người, Quỹ Ramaciotti, Đại học Melbourne, veski và Chương trình Hỗ trợ Cơ sở Hạ tầng Cơ sở của Bang Victoria hỗ trợ.

Lược dịch Carbohydrates may be the key to a better malaria vaccine. https://www.sciencedaily.com/releases/2017/09/170915095216.htm.

Trần Minh Đức