Đột biến gene mới báo hiệu kháng thuốc sốt rét ở Châu Phi

Theo một nghiên cứu mới được công bố, các dấu hiệu ký sinh trùng sốt rét ở Châu Phi kháng các loại thuốc hiệu quả nhất đã được xác nhận.


Các nhà nghiên cứu của Trường Y học Nhiệt đới Luân Đôn tìm thấy ký sinh trùng sốt rét Plasmodium falciparum với đột biến gene ap2mu giảm độ nhạy với các loại thuốc chống sốt rét artemisinine.

Một nghiên cứu vào năm 2013, cũng do Trường thực hiện, đưa ra giả thuyết ban đầu về mối liên quan giữa đột biến ở gene ap2mu và mật độ của ký sinh trùng sốt rét còn lại trong máu của trẻ em Kenya sau khi đã được chữa trị. Tuy nhiên, cần nghiên cứu thêm để khẳng định đây là các gene đặc trưng cho kháng thuốc.

Trong nghiên cứu mới, các nhà nghiên cứu đã tiến hành biến đổi gene của ký sinh trùng sốt rét trong phòng thí nghiệm để làm đột biến ap2mu tương tự như quan sát ở Kenya. Họ phát hiện ký sinh trùng bị biến đổi thì làm giảm nhạy đáng kể đối với thuốc, phải tăng hơn 32% lượng thuốc artemisinine, ký sinh trùng mới bị tiêu diệt. Các ký sinh trùng biến đổi gene cũng giảm nhạy 42,4% với loại thuốc sốt rét truyền thống như quinine.

Đầu năm 2014, một nhóm nghiên cứu khác đã phát hiện đột biến ở gene K13 có liên quan đến tính kháng thuốc điều trị kết hợp artemisinine ở Đông Nam Á. Thông thường, kháng thuốc sốt rét xuất phát từ khu vực Đông Nam Á và sau đó lan rộng sang Châu Phi. Nhưng những phát hiện mới cho thấy kháng thuốc có thể xuất phát một cách độc lập từ Châu Phi.

Trưởng nhóm nghiên cứu, tiến sĩ Colin Sutherland, chuyên nghiên cứu về ký sinh trùng tại Trường Y học Nhiệt đới Luân Đôn, cho biết: "Phát hiện của chúng tôi có thể là một dấu hiệu xấu cho việc điều trị bệnh sốt rét ở Châu Phi. Ký sinh trùng sốt rét không ngừng phát triển và vượt khỏi tầm kiểm soát của chúng ta. Thuốc quinine không còn tác dụng đối với các trường hợp ký sinh trùng kháng thuốc, nhưng nếu ký sinh trùng kháng cả với loại thuốc điều trị hữu hiệu như artemisinine, thì chúng ta phải đối mặt với tình trạng nghiêm trọng.

"Bây giờ chúng tôi biết rằng gene ap2mu là một yếu tố quan trọng trong việc xác định hiệu quả của thuốc đối với ký sinh trùng sốt rét. Chúng tôi sẽ tiến hành nghiên cứu trong phòng thí nghiệm và cả ở thực địa để có đánh giá chính xác về đột biến ở gene ap2mu. Chúng tôi hy vọng những phát hiện này sẽ giúp hiểu biết rõ hơn về sốt rét kháng thuốc, và là một công cụ quan trọng cho theo dõi điều trị sốt rét trong tương lai."

Tổ chức Y tế Thế giới ước tính hơn nửa triệu người chết vì sốt rét mỗi năm, chủ yếu là trẻ em dưới năm tuổi. Plasmodium falciparum là ký sinh trùng sốt rét gây tử vong hàng đầu.

CN. Nguyễn Thị Minh Châu
(Lược dịch từ New genetic mutation could signal start of malaria drug resistance in Africa, http://www.sciencedaily.com/releases/2015/04/150417130721.htm)