Ứng dụng kỹ thuật PCR nghiên cứu ký sinh trùng sốt rét

Xác định chính xác chủng loại ký sinh trùng sốt rét gây bệnh trên người là một khởi đầu quan trọng cho việc lựa chọn phác đồ điều trị phù hợp.

Hiện nay có nhiều phương pháp phát hiện ký sinh trùng trong máu bệnh nhân sốt rét. Phương pháp nhuộm Giemsa trực tiếp nhận biết hình thể đặc trưng các loài ký sinh trùng sốt rét dưới kính hiển vi, đến nay vẫn được coi như tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán xác định phục vụ điều trị và nghiên cứu. Bên cạnh đó, nhiều kỹ thuật mới đã và đang được áp dụng rộng rãi như: nhuộm Acridine Orange (AO), các test chẩn đoán nhanh Paracheck, Para-sight F … đặc biệt là kỹ thuật PCR.

Kỹ thuật PCR (Polymerase Chain Reaction) do Kary Mullis và cộng sự phát minh năm 1985 , được các nhà nghiên cứu ứng dụng xác định ký sinh trùng sốt rét ở mức phân tử. Kỹ thuật có độ nhạycao, phát hiện được 4 loài ký sinh trùng sốt rét trên người nhờ các cặp mồi đặc hiệu. Đoạn DNA khuôn được khuếch đại là gen 18s-ribosome RNA. Kiểu nhân bản được áp dụng trong kỹ thuật chẩn đoán ký sinh trùng sốt rét là Nested PCR. Đoạn DNA đặc thù được nhân bản 2 lần, tăng độ nhạy lên hàng trăm triệu lần so với kỹ thuật PCR đơn. Với ưu điểm trên, phương pháp PCR có thể phát hiện được những trường hợp có mật độ nhiễm ký sinh trùng thấp hoặc nhiễm phối hợp 2 hay nhiều loài trong đó chỉ có một loài trội hẳn về số lượng mà kính hiển vi quang học khó có thể phát hiện, phân biệt được đầy đủ, chính xác.

Hiện nay, tình trạng ký sinh trùng sốt rét kháng thuốc ở các vùng sốt rét lưu hành ngày càng phổ biến với mức độ kháng ngày càng cao gây nhiều khó khăn cho việc chẩn đoán và điều trị vì sự biến đổi gen của ký sinh trùng kháng thuốc có thể làm thay đổi hình thái các chủng loại ký sinh trùng. Kỹ thuật PCR giúp xác định chủng loại ký sinh trùng và xác định điểm đột biến của ký sinh trùng kháng thuốc từ đó giúp chúng ta hiểu rõ hơn cơ chế kháng thuốc và có hướng điều trị phù hợp.

Ngoài ra, kỹ thuật PCR còn được ứng dụng để phân biệt các trường hợp bệnh tái phát hay tái nhiễm giúp cho công tác đánh giá hiệu lực điều trị.

Kỹ thuật PCR vẫn chưa thể thay thế kỹ thuật xét nghiệm bằng kính hiển vi quang học trong chẩn đoán thường qui bệnh sốt rét do có yêu cầu cao về hoá chất, trang thiết bị, và người thao tác. Tuy nhiên với sự phát triển không ngừng của khoa học kỹ thuật, việc ứng dụng những công nghệ mới trong nghiên cứu sẽ đóng một vai trò quan trọng trong công tác phòng chống bệnh sốt rét.