1. Thông tin chung:
Chum, vại, lọ và thùng… là những nơi thuận lợi cho muỗi Aedes aegypti sinh sản ở Việt Nam. Tuy nhiên, việc sử dụng hóa chất diệt côn trùng để phòng chống muỗi tại các nơi sinh sản của muỗi không được chấp thuận tại Việt Nam bởi vì đây cũng chính là nguồn nước để ăn, uống do đó gây khó khăn cho việc diệt ấu trùng của muỗi. Màn tẩm hóa chất tồn lưu lâu (Olyset® Net) là một biện pháp hiệu quả để phòng chống bệnh sốt rét. Chúng tôi thử nghiệm những thay đổi ở ấu trùng muỗi Aedes aegypti để đánh giá hiệu quả của các chum, vại, lọ… có nắp đậy là màn tẩm Olyset® Net ức chế sự đẻ trứng của muỗi cái trưởng thành, và để đánh giá hiệu quả xử lý vật chứa nước khác, chẳng hạn như bình hoa, bên trong và xung quanh nhà bằng cách cho lượng thấp hoạt chất pyriproxyfen vào để diệt ấu trùng muỗi.
2. Phương pháp nghiên cứu:
Chúng tôi đã chọn 313 hộ gia đình cho thử nghiệm và 363 hộ gia đình làm đối chứng ở Tân Chánh, tỉnh Long An, Việt Nam. Ở khu vực nghiên cứu, nắp Olyset® Net được sử dụng cho 5 loại dụng cụ chứa nước (lọ gốm, bể xi măng hình trụ, bể xi măng khác, thùng nhựa và xô nhựa), trong khi hoạt chất pyriproxyfen cho vào bình hoa và các bẫy kiến . Chúng tôi cũng theo dõi sự lây truyền vi rút sốt xuất huyết bằng cách đo nồng độ kháng thể IgM và IgG ở người dân khỏe mạnh trong cả khu vực thử nghiệm và đối chứng để đánh giá hiệu quả của Olyset® Net trong việc phòng chống véc tơ sốt xuất huyết, muỗi Aedes aegypti.
3. Kết quả:
Chỉ số CI và HI của ấu trùng muỗi Ae. aegypti giảm mạnh sau 1 tháng ở khu vực thử nghiệm. Nắp Olyset® Net phù hợp với vật chứa thì sự hiện diện của ấu trùng muỗi Ae. aegypti giảm mạnh chẳng hạn như mật độ nhộng giảm 1 tháng sau khi thử nghiệm. Hoạt chất pyriproxyfen cũng có hiệu quả trong việc tiêu diệt nhộng trong vật chứa nước. Mặc dù tỷ lệ huyết thanh dương tính với vi rút Dengue không bị ảnh hưởng bởi Olyset® Net, nhưng tỷ lệ này ở trẻ em từ 2-5 tuổi thấp hơn so với trẻ lớn và người trưởng thành trong cả khu vực thử nghiệm và đối chứng.
4. Kết luận:
Nghiên cứu thử nghiệm thực địa phương pháp phòng chống véc tơ sốt xuất huyết, muỗi Aedes aegypti bằng Olyset® Net và hoạt chất pyriproxyfen ở miền Nam Việt Nam cho thấy việc xử lý bằng Olyset® Net và hoạt chất pyriproxyfen đã có một tác động giảm mạnh đối với sự hiện diện ấu trùng muỗi Ae. aegypti, hiệu quả này kéo dài trong ít nhất 5 tháng sau khi xử lý.
CN. Trần Nguyên Hùng
Ths. Đoàn Bình Minh
(Lược dịch Field trial on a novel control method for the dengue vector, Aedes aegypti by the systematic use of Olyset® Net and pyriproxyfen in Southern Vietnam, http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23312018)