Sốt rét vẫn là một căn bệnh bệnh đe dọa đến tính mạng con người và gây ảnh hưởng trên toàn thế giới, đặc biệt là ở châu Phi. Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), mỗi năm có hơn 260.000 trẻ em dưới 5 tuổi ở châu Phi chết vì sốt rét. Muỗi lây truyền ký sinh trùng sốt rét từ người này sang người khác thông qua vết đốt. Khi đi vào cơ thể, các thoa trùng xâm nhập vào tế bào gan, trưởng thành và hình thành các thể phân liệt trong tế bào gan. Đã có nhiều nghiên cứu phát triển vắc-xin sốt rét; tuy nhiên, các ứng viên vắc-xin trước đây có hiệu quả thấp hoặc rất hạn chế. Gần đây, các nhà nghiên cứu tại Đại học Kanazawa đã xác định một loại vắc-xin mới có khả năng tạo đáp ứng miễn dịch sốt rét ở gan, nghiên cứu đã dược công bố trên tạp chí “Frontiers in Immunology”.
Các vắc xin sốt rét thường được thiết kế để tạo đáp ứng miễn dịch đối với protein Plasmodium falciparum perisporozoite (PfCSP), đây là loại protein xuất hiện ở giai đoạn tiền hồng cầu và Plasmodium falciparum thường gây sốt rét ác tính. Các nghiên cứu trước đây cho thấy, một vắc xin muốn thành công phải tạo được đáp ứng miễn dịch qua trung gian tế bào T trong gan nhằm loại bỏ ký sinh trùng sốt rét trong vòng một tuần kể từ khi bắt đầu nhiễm, trước khi ký sinh trùng nhân lên và di chuyển vào máu. Nghiên cứu được thực hiện nhằm hướng đến Plasmodium falciparum perisporozoite (PfCSP) bằng cách sử dụng týp huyết thanh vi rút liên quan đến adeno 8 (AAV8). Nhóm nghiên cứu tin rằng AAV8 sẽ giải quyết các vấn đề về thời gian tạo đáp ứng miễn dịch, đây là vấn đề gây trở ngại cho các ứng cử viên vắc xin chống sốt rét trước đây.
Nghiên cứu đã tạo ra một loại vắc-xin biểu hiện PfCSP với bộ khung là AAV8. Những con chuột trong phòng thí nghiệm được chia thành nhiều nhóm, một nhóm tiêm virus adenovirus ở người là 5-PfCSP; một nhóm được tiêm AAV8-PfCSP vào tĩnh mạch (IV) và một nhóm khác được tiêm bắp (IM) AAV8-PfCSP. Kết quả cho thấy tiêm tĩnh mạch giúp vắc-xin xâm nhập vào tế bào gan chuột gấp 2,5 lần so với tiêm tiêm bắp. Kết quả nghiên cứu cũng ghi nhận mũi tiêm tĩnh mạch AAV8-PfCSP nhắc lại mang lại hiệu quả hơn so với một mũi tiêm bắp và tiêm hai liều tĩnh mạch hoặc tiêm bắp sẽ mang lại hiệu quả cao hơn so với việc sử dụng một liều.
Phát hiện này có thể tạo ra một cuộc cách mạng trong lĩnh vực điều trị sốt rét và mang lại cơ hội cho những người dân đang sống trong vùng sốt rét lưu hành.
ThS.DS. Huỳnh Kha Thảo Hiền
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Shahnaij, M., et al. (2021) Liver-Directed AAV8 Booster Vaccine Expressing Plasmodium falciparum Antigen Following Adenovirus Vaccine Priming Elicits Sterile Protection in a Murine Model. Frontiers in Immunology.