Test chẩn đóan nhanh - Công cụ hữu hiệu trong phòng chống sốt rét

Các test chẩn đoán nhanh (Rapid Diagnostic Tests – RDTs) hay còn được gọi là “dipsticks” dùng để xác định sự hiện diện của kháng nguyên ký sinh trùng sốt rét trong máu của người bệnh.

Đây là một phương pháp chẩn đoán có thể phát hiện ký sinh trùng ở mật độ khoảng 100 ký sinh trùng/µl máu, độ nhạy đạt95% ở mật độ 100 ký sinh trùng /µl đối với P.falciparum (WHO, 2003).

Các lọai test thông thường chỉ có thể chẩn đoán một loài P.falciparum dựa vào sự hiện diện của HRP2 (Histidine-Rich Protein-2) hoặc pLDH (parasite-Specific Lactase Dehydrogenase). Tuy nhiên, hiện nay trên thị trường đã có các loại test có thể xác định được 2 hoặc 3 loài ký sinh trùng sốt rét. Ở những vùng mà P. vivax có tỷ lệ tương đối cao nên sử dụng các test chẩn đoán nhanh phát hiện được nhiều loài.

Một số loại test nhanh được sử dụng trong chẩn đoán ký sinh trùng sốt rét hiện nay:

- ParaSight F, ParaSight F+V (BD)

- ICT F, ICT F+V (Binax Inc.)

- OptiMAL F+V (DiaMed)

- Quorum Pf. (PATH)

- Paracheck Pf. (Orchid Biomed, India)

- Determine MalariaPf. (ABBOTT)

- MAKRO med Malaria Pf.

Nguyên lý hoạt động của một RDTs thông thường (Nguồn:www.diamed.com)

Các test chẩn đoán nhanh đơn giản, dễ sử dụng, cho kết quả sau 15 phút, không đòi hỏi các dụng cụ, trang thiết bị đắt tiền. Tuy nhiên, chúng vẫn có một số hạn chế như: không thể xác định mật độ ký sinh trùng, không thể xác định được tác dụng của thuốc sốt rét do kháng nguyên vẫn tồn tại trong máu ít nhất 2 tuần sau khi ký sinh trùng đã bị tiêu diệt bởi thuốc, chất lượng test phụ thuộc vào điều kiện bảo quản…

Mặc dù không thể thay thế tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán ký sinh trùng sốt rét là phương pháp nhuộm giemsa, RDTs vẫn tỏ ra hiệu quả trong các trường hợp sử dụng cho lực lượng vũ trang đóng quân tại vùng có sốt rét lưu hành; ở vùng sâu, vùng xa; những nơi điểm kính hiển vi không hoạt động tốt; tầm soát ca bệnh khi xảy ra dịch …