NGUY CƠ TỬ VONG TỪ SỐT RÉT NGOẠI LAI

Ngày 17/9/2025, ngay sau khi nhận được thông tin có một trường hợp bệnh (THB) sốt rét tử vong tại Tây Ninh, để nhanh chóng xác minh, điều tra trường hợp bệnh và đánh giá tình hình tại địa phương kịp thời, Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng TP Hồ Chi Minh (Bộ Y tế) đã nhanh chóng thành lập Đoàn công tác do ông Đoàn Bình Minh - Phó Viện trưởng làm trưởng đoàn, cùng các cán bộ chuyên môn của Viện đã có buổi làm việc trực tiếp tại tỉnh Tây Ninh.

Buổi làm việc của đoàn công tác tại Trung tâm y tế khu vực

Trường hợp bệnh sốt rét là một bệnh nhân nữ, 34 tuổi - lao động tự do, có địa chỉ tạm trú tại tỉnh Tây Ninh. Ngày khởi phát: 23/08/2025, nhập viện ngày: 26/08/2025. Diễn biến cụ thể như sau:

Ngày 20/08/2025, Bệnh nhân nhập cảnh về Việt Nam (từ sân Bay Tân Sơn Nhất). Khi về Việt Nam bệnh nhân tạm trú tại tỉnh Tây Ninh và không ra khỏi khu vực đang tạm trú. Ngày 21/08/2025 bệnh nhân thấy mệt nhưng nghĩ đó là bình thường do mới nhập cảnh về nước. Đến ngày 23/08/2025 bệnh nhân có sốt và tự mua thuốc uống nhưng không giảm (không rõ thuốc theo lời khai của người nhà bệnh nhân). Sáng ngày 26/08/2025 BN đến khám bệnh tại bệnh viện Đa khoa Khu vực Hóc Môn Tp.HCM và nhập viện cùng ngày, đến chiều khoảng 18 giờ người nhà bệnh nhân được bệnh viện Đa khoa Khu vực Hóc Môn thông báo cần chuyển bệnh nhân lên bệnh viện Chợ Rẫy nhập viện điều trị (người nhà khai không rõ bệnh gì). Đến 21 giờ 50 phút, ngày 26/08/2025 bệnh nhân được chuyển đến khoa Bệnh Nhiệt Đới - Bệnh viện Chợ Rẫy điều trị nội trú. Tại đây BN được chẩn đoán sốt rét thể nặng và biến chứng khác (Thể não, thể sốc, thể vàng da) và được điều trị: Thuốc Artesunat 60mg: 01 lọ x 2 lần/ngày x 02 ngày. Đến 10 giờ, ngày 28/08/2025, bệnh nhân trở nặng và tử vong tại Bệnh viện Chợ Rẫy Tp.HCM.

Về xét nghiệm cận lâm sàng: Tại Bệnh viện Chợ Rẫy đã lấy mẫu xét nghiệm ngày 26/08/2025, trả lời kết quả ngày 26/08/2025 (Kết quả: KST Plasmodium falciparum có giao bào).

Kết quả điều tra dịch tễ: Về tiền sử bệnh: Bệnh nhân được chẩn đoán (Z21) trạng thái nhiễm virut suy giảm miễn dịch (HIV) không triệu chứng khoảng 10 năm nay (2015); Bệnh nhân chưa từng mắc bệnh sốt rét, hiện đang sống và làm việc tại Châu Phi (khoảng 10 tháng nay, người nhà không rõ ở nước nào). Các hộ xung quanh tại địa phương đang tạm trú trong trong vòng 30 ngày qua không ai mắc bệnh tương tự. Nhận định: Đây là trường hợp sốt rét ngoại lai có yếu tố nước ngoài.

Các biện pháp đã triển khai: Ngày 29/08/2025, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Tây Ninh phối hợp với Trung tâm Y tế khu vực và Trạm Y tế xã xác minh ca bệnh. Thực hiện lấy lam máu xét nghiệm cho người nhà bệnh nhân và các hộ xung quanh: Đã lấy xét nghiệm 09 lam máu của người nhà và người dân xung quanh. Tuyên truyền, hướng dẫn phòng tránh bệnh sốt rét (Ngủ mùng, mặc quần áo tay dài tránh muỗi đốt, phát quang bụi rậm, dọn dẹp vệ sinh xung quanh, nuôi cá...; Nếu sốt nghi ngờ mắc bệnh sốt rét cần đến Trạm Y tế để lấy lam máu xét nghiệm tìm ký sinh trùng sốt rét). Tiếp tục theo dõi, giám sát các hộ xung quanh. Hướng dẫn người nhà theo dõi sức khỏe các thành viên trong gia đình, nếu có phát hiện các triệu chứng sốt, rét run, vã mồ hôi, hoặc sốt không thành cơn, ớn lạnh, sốt liên tục hoặc dao động.. cần đến các cơ sở y tế để làm xét nghiệm. Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Tây Ninh phối hợp Trung tâm Y tế khu vực và Trạm Y tế xã thực hiện điều tra côn trùng định loại vectơ truyền bệnh; Địa phương tiếp tục theo dõi tình hình bệnh theo đúng qui định, báo cáo theo Quyết định 4922/QĐ-BYT ngày 25/10/2021 ban hành về “Hướng dẫn giám sát và phòng chống bệnh sốt rét”.

Kết luận buổi làm việc, TS Đoàn Bình Minh - Phó Viện trưởng, đề nghị:

1.Sở Y tế tỉnh Tây Ninh

• Duy trì nguồn nhân lực cho công tác phòng chống sốt rét.
• Đề xuất ban chăm sóc sức khỏe, phòng chống dịch bệnh Tỉnh tăng cường phối hợp liên ngành, huy động các nguồn lực cho công tác phòng chống sốt rét quay trở lại.
• Sắp xếp, chỉ đạo công tác phòng chống sốt rét cho phù hợp với mô hình chính quyền địa phương hai cấp.
• Chỉ đạo các Bệnh viện, Trung tâm Y tế khu vực, Phòng khám và các cơ sở điều trị trên địa bàn chủ động lấy lam máu, test chẩn đoán nhanh xác định KSTSR tất cả các trường hợp có sốt, nghi ngờ mắc sốt rét từ nước ngoài trở về.
• Chỉ đạo TTKSBT Tỉnh, Bệnh viện đa khoa Tỉnh tổ chức tập huấn về chẩn đoán, điều trị sốt rét cho các cơ sở y tế tham gia điều trị sốt rét trên địa bàn tỉnh.
• Chỉ đạo các cơ sở y tế tư nhân về công tác chẩn đoán và điều trị sốt rét, báo cáo ngay cho y tế công lập khi phát hiện bệnh nhân sốt rét.

2.Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Tây Ninh

• Đảm bảo nguồn lực phòng chống sốt rét (Nguồn nhân lực theo Thông tư 26/2017/TT-BYT của Bộ Y tế về việc ban hành Hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương).
• Tiếp tục xây dựng, triển khai các hoạt động phòng chống sốt rét quay trở lại.
• Tăng cường công tác truyền thông phòng chống sốt rét, đặc biệt các địa phương có người thường xuyên đi vào vùng sốt rét lưu hành.
• Điều tra kỹ hơn nữa các trường hợp sốt rét ngoại lai.
• Xây dựng lại bản đồ phân bố véc tơ sốt rét.

3.Trung tâm Y tế khu vực

• Tiếp tục triển khai các hoạt động phòng chống sốt rét quay trở lại theo kế hoạch cho đến khi có các hướng dẫn mới từ Bộ Y tế, Sở Y tế.
• Tăng cường công tác truyền thông phòng chống sốt rét, đặc biệt các địa phương có người thường xuyên đi vào vùng sốt rét lưu hành.

4.Ban chăm sóc sức khỏe nhân dân xã

• Thường xuyên cập nhật danh sách người dân đi vào vùng sốt rét lưu hành (trong và ngoài nước).
• Huy động các ban ngành của Xã trong công tác phòng chống sốt rét và các bệnh truyền nhiễm khác.
• Định kỳ họp ban, báo cáo chung về tình hình bệnh tật trên địa bàn xã và lồng ghép với tình hình bệnh sốt rét.

5.Trạm Y tế xã

• Tiếp tục triển khai các hoạt động phòng chống sốt rét quay trở lại trên địa bàn xã. Cập nhật danh sách người dân đi vào vùng sốt rét lưu hành
• Tăng cường công tác truyền thông phòng chống sốt rét, đặc biệt các hộ gia đình có người thường xuyên đi vào vùng sốt rét lưu hành (trong và ngoài nước).

BS. Nguyễn Văn Hoàn, BS. Lê Văn Bằng.

Một số hình ảnh làm việc của Đoàn công tác tại Tây Ninh.