Mối liên hệ giữa nồng độ Hemoglobin và trị số Hematocrit trong sốt rét do Plasmodium falciparum

Bệnh sốt rét là một trong những nguyên nhân chính gây nên tình trạng thiếu máu ở các nước nhiệt đới. Đây là hậu quả của sự phá hủy các hồng cầu bị ký sinh, sự gia tăng phá hủy các hồng cầu bình thường và rối loạn trong tạo máu.

Mức độ thiếu máu có thể được đánh giá qua trị số hematocrit hoặc nồng độ hemoglobin. Gần đây người ta cho rằng hệ số chuyển đổi bằng 3 (hemoglobin = hematocrit /3), thường được dùng để suy ra nồng độ hemoglobin khi chỉ đo được mỗi hematocrit, sẽ luôn cho trị số hemoglobin cao, dẫn đến tỷ lệ thiếu máu bị ước lượng thấp hơn thực tế, mà tình trạng thiếu máu là một yếu tố để đánh giá hiệu quả của trị liệu sốt rét hay sự thành công của chương trình phòng chống sốt rét.

Một nghiên cứu của Sue J. Lee và cộng sự (2008) đã tìm cách diễn tả mối liên hệ giữa nồng độ hemoglobin với trị số hematocrit bằng một phương trình toán học. Nghiên cứu này đã tổng hợp số liệu của 85 thử nghiệm lâm sàng tại 25 quốc gia với 3.254 đo lường cùng lúc nồng độ hemoglobin và trị số hematocrit tại các thời điểm khác nhau (từ ngày 0 đến ngày thứ 63) của 1.810 bệnh nhân. Ngoài ra các tác giả cũng thử ước lượng nồng độ hemoglobin qua trị số hematocrit bằng phương pháp chuyển đổi với hệ số 3 thường đươc dùng.

Qua tính toán, sau khi xem xét đến yếu tố thời điểm của bệnh (giai đoạn bệnh cấp hay giai đoạn bình phục) cũng như tuổi tác và giới tính của bệnh nhân, phương trình chuyển đổi thích hợp nhất giữa trị số hematocrit và nồng độ hemoglobin là:

Hct = 5.62 + 2.60 * Hb

Đối với công thức chuyển đổi hemoglobin = hemotocrit/3, các trị số nồng độ hemoglobin tính được có hơi cao hơn nồng độ hemoglobin thực tế đo được với sự chênh lệch trung bình –0,69 ± 1,3 qua 1.440 đo lường ở trẻ em dưới 5 tuổi.

Các tác giả kết luận có thể tính chính xác nồng độ hemoglobin dựa trên trị số hematocrit (hay ngược lại) theo phương trình trên, và cách chuyển đổi theo hệ số 3 thường dùng vẫn có giá trị.

Khoa Nghiên cứu lâm sàng

Nguồn:
Sue J Lee, Kasia Stepniewska, Nicholas Anstey, Elizabeth Ashley, Karen Barnes,
Tran Quang Binh, Umberto D'Alessandro, Nicholas PJ Day, Peter J de Vries, Grant Dorsey, Jean-Paul Guthmann, Mayfong Mayxay, Paul Newton, Francois Nosten, Piero Olliaro, Lyda Osario, Loretxu Pinoges, Ric Price, Mark Rowland, Frank Smithuis, Robert Taylor, Nicholas J White (2008), “The relationship between the haemoglobin concentration and the haematocrit in Plasmodium falciparum malaria”. Malaria Journal 2008, 7:149 doi: 10.1186/1475-2875-7-149.

Nguồn: http://www.malariajournal.com/content/7/1/149