Kháng artemisinin tại biên giới Thái Lan - Miến Điện đã xuất hiện từ nhiều năm trước

Một nghiên cứu mới đây đã chỉ ra rằng kháng với artemisinin - một thuốc điều trị sốt rét hàng đầu đã phát triển ở ký sinh trùng sốt rét ở dọc biên giới Thái Lan – Miến Điện ít nhất 8 năm trước đây, điều này đang đe dọa đối với việc giảm gánh nặng toàn cầu do bệnh sốt rét

Kháng với các thuốc sốt rét chủ chốt khác (như chloroquine và sulfadoxine-pyrimethamine) đã lan từ Campuchia ra châu Á và lan tới cận sa mạc Sahara, châu Phi, dẫn tới hàng triệu người tử vong do sốt rét. Vì vậy, các nhà nghiên cứu cần xác định ký sinh trùng sốt rét (KSTSR) kháng với artemisinin ở Campuchia có thể lan sang châu Phi như đã xảy ra với các thuốc sốt rét chủ chốt trên hay không?

Sự lan rộng của kháng artemisinin sẽ là thảm họa đối với cuộc chiến phòng chống sốt rét

Các nhà nghiên cứu đã phân tích tốc độ làm sạch KSTSR ở bệnh nhân sử dụng artemisinin dạng uống ở các cở sở y tế ở dọc biên giới đông bắc Thái Lan từ năm 2001 – 2010. Kết quả cho thấy tốc độ làm sạch KSTSR đã giảm đều đặn trong suốt thời gian nghiên cứu, một chỉ điểm rõ ràng của sự phát triển đề kháng thuốc bắt đầu ít nhất 8 năm trước, và điều tương tự này xảy ra ở Campuchia trong vòng 6 năm

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu phát biểu họ chưa thể xác định kháng thuốc ở biên giới Thái Lan – Miến Điện đã xuất hiện độc lập hay là đã lan từ Campuchia. Nhưng dù sao đi nữa thì chiến lược phòng chống và ngăn chặn kháng thuốc cần được triển khai ngay. Điều căn bản là kháng aretemisinin không hạn chế ở những ổ nhỏ tại Campuchia mà thực sự lan rộng hơn. Nếu kháng artemisinin lan ra khỏi những vùng đã được xác định thì sẽ là một tai họa lớn, vì vậy các biện pháp phòng chống sốt rét cần được cân nhắc lại, cần cố gắng tăng cường các biện pháp phòng chống sốt rét tại khu vực châu Á và tập trung lớn hơn nữa vào việc ngăn ngừa sự xuất hiện kháng thuốc tại châu Phi

Trong một nghiên cứu độc lập được công bố trên tạp chí khoa học Science cùng ngày, các nhà khoa học đã xác định được một vùng chính của hệ gen KSTSR có liên quan đến khả năng đề kháng artemisinin. Họ đã phân tích hệ gen của 91 KSTSR P.falciparum từ Campuchia, Lào và Thái Lan, và đã phát hiện ra bằng chứng của sự lựa chọn tiến hóa mạnh gần đây tại 33 vùng trên hệ gen của KSTSR. Các nhà nghiên cứu đã đánh giá các vùng gen này trong mối liên hệ với tốc độ làm sạch KSTSR ở các bệnh nhân Thái Lan sử dụng thuốc artemisinin từ năm 2001 – 2010. Hai đoạn kề nhau trên nhiễm sắc thể 13 đã chỉ ra có mối liên quan mạnh với sự suy giảm tốc độ làm sạch KSTSR.

Cheeseman, lãnh đạo nhóm nghiên cứu đã phát biểu trên SciDev.Net: Bước tiếp theo là nhận ra những đột biến cụ thể gây nên khả năng kháng thuốc. Kết quả này sẽ giúp chúng ta xác định kháng thuốc đang lan ở vùng Đông Nam Á và có khả năng lan ra toàn cầu như thế nào và giúp ngăn chặn sự lan truyền kháng thuốc.

Dr Jimmy Whitworth, lãnh đạo các hoạt động Quốc tế của Wellcome Trust phát biểu: Hai nghiên cứu trên nêu bật tầm quan trọng của việc cảnh giác đối với sự xuất hiện kháng thuốc. Các nhà nghiên cứu sẽ cần giám sát và theo dõi chặt chẽ để đảm bảo kháng thuốc không lan rộng. Ngăn ngừa sự lan rộng của kháng artemisinin lan sang các vùng khác là điều cấp bách, nhưng như chúng ta thấy, việc ngăn chặn kháng thuốc đang trở nên khó khăn hơn, nó sẽ đòi hỏi sức mạnh tổng hợp của các các nhà khoa học, các cán bộ lâm sàng cùng với các nhà hoạch định chính sách y tế.

P.QLKH - ĐT

Nguồn: SciDev.Net 13/4/2012